شاهنامۀ فردوسی زندگی­نامه، شرح سرگذشت و فراز و نشیبِ  حیات و برآمدن و بالیدن قوم ایرانی است و وجوه و ابعاد مهم و ارزندۀ فراوانی دارد. یکی از این ابعاد مهم، چند و چون تدبیر و چاره­اندیشی شاهان، پهلوانان و دانایان ایرانی و حتی غیر ایرانی در برخورد با مشکلات، تنگناها، بحران­ها و امور مهم و سرنوشت­ساز است. از این میان نقش پیران و بزرگان ایرانی و تورانی در چاره­اندیشی­ها، انکارناپذیر، بلکه اساسی و تعیین­کننده است. در این مقاله، وجوه و ابعاد این چاره­گری­ها را در میان پیران و دانایان اعم از پهلوانان و وزیران بررسی و مقایسه کرده و به نقش زیست­بوم و ملیت این افراد در کم و کیف این چاره­گری­ها پرداخته­ایم. نتیجه اینکه مهمترین جلوه­های چاره­گری در شاهنامه، در میدان جنگ، تعیین سرنوشت شاهان و حفظ سرزمین و تدبیر فرزندان و وابستگان بازتاب یافته است و در این موارد، پیران ویسه، زال و گودرز هریک در شرایط و جایگاه­های مختلف و کم و بیش متفاوت،  برای حل مشکلات شاهان، پهلوانان و مردم کشور خود چاره­گری­هایی کرده­اند. چاره­اندیشی­های زال بیشتر به حل مشکلات خاندان خود، بویژه رستم و گاه نیز تعیین سرنوشت شاه معطوف است؛ پیران ویسه در برقراری و دوام صلح بین ایران و توران  و نیز بازداشتن افراسیاب از تصمیم­ها و اقدامات نابخردانه، چاره­اندیشی­ کرده و گودرز بیشتر در میدان جنگ چاره­گری نموده است.